Westerkwartier (landstreek)

Dit artikel gaat over de landstreek Westerkwartier. Zie Westerkwartier (gemeente) voor de gemeente

Het Westerkwartier (Gronings: Westerkertaaier; in de streek zelf: Westerkertier) is een landstreek in de Nederlandse provincie Groningen. Het was van 1594 tot 1798 een van de drie 'kwartieren' (districten) waaruit de Groningse Ommelanden bestuurlijk waren opgebouwd.

Vóór 1594 viel het gebied uiteen in meerdere districten of landschappen, namelijk Vredewold, Langewold, Humsterland en Middag (dat echter tot Hunsingo werd gerekend). Na 1798 bleef de streeknaam Westerkwartier in zwang.

Sinds het midden van de 19e eeuw maakt men onderscheid tussen het Noordelijk Westerkwartier (Middag en Humsterland, met de voormalige gemeenten Aduard, Ezinge, Grijpskerk, Hoogkerk, Oldenhove en Zuidhorn) en het Zuidelijk Westerkwartier (Langewold en Vredewold, met Grootegast, Leek, Marum en Oldekerk).

Het Zuidelijk Westerkwartier werd - vanwege de overeenkomsten met de Friese Wouden - in de 19e eeuw wel als Groninger Wouden (Fries: Grinzer Wâlden) gekenschetst.^[1]

Sinds 2019 valt de streek Westerkwartier vrijwel samen met de gelijknamige gemeente. Het gebied wordt begrensd door de Lauwers (tevens de grens met Friesland), Drenthe, het Reitdiep en de stad Groningen.

1. ↑ Oudste vermelding: Seerp Gratama, 'Over de naamsreden, of den naamsoorsprong, van Drenthe', in: Vaderlandsche Letter-oefeningen (1828), 2e stuk, p. 227-236, hier p. 235. De Friese benaming Grinzer Wâlden is pas in 1953 gedocumenteerd. Beide woorden raakten rond 1970 in onbruik.